رقص سماع در ترکیه

رقص سماع در ترکیه ،|واژه آشنایی برای ما است. هرکدام از ما وقتی این کلمه را می‌شنویم به یاد شهر قونیه و

درویشان آن شهر می‌افتیم که با لباس‌های سفید بلند دایره وار می‌ایستند و در حالی که دست‌های

خود را به سمت بالا گرفته اند می‌رقصند و می‌چرخند.
اما رقص سماع دقیقا چیست؟ چه تاریخچه‌ای دارد؟ معنای آن چیست؟ و چگونه برگزار برگزار می‌شود.

همه این‌ها سوالاتی اند که ما در این نوشته به آن‌ها خواهیم پرداخت.

معنی و اصطلاح سماع ، رقص سماع در ترکیه

سماع در لغت به معنای شنیدن است و گاهی هم اصطلاحا به آواز یا ترانه گوش‌نواز گفته می‌شود.

اما در اصطلاح صوفیه، سماع به خواندن آواز یا ترانه عرفانی توسط قوال یا قوالان گفته می‌شود که باعث

به وجد آمدن شنوندگان می‌گردد.
درباره این که آیا معنای اصطلاحی سماع تنها شامل آواز می‌شود یا رقص را هم در بر می‌گیرد اتفاق نظر

وجود ندارد. با این همه وقتی صحبت از رقص سماع می‌کنیم به مجموعه‌ای از آداب و مناسک دراویش و

صوفی‌ها اشاره می‌کنیم که در آن آوازی خوانده می‌شود و همراه با آن عده‌ای به وجد آمده می‌رقصند و

حال و هوایی معنوی به خود و بازدیدکنندگان می‌بخشند.

تاریخچه رقص سماع

رقص سماع، ریشه در سنت صوفی‌ها دارد. طبق روایات تاریخی نخستین بار این ذوالنون مصری، صوفی مصری

قرن سوم، بود که به سماع پرداخت. پیش از این تاریخ، سماع در اسلام سابقه نداشت به همین خاطر برخی

از مورخان ریشه‌های سماع را در آیین‌های پیش از اسلام می‌جویند. بنا به گفته منابع تاریخی، نخستین مجلس

جمعی سماع توسط علی تنوخی در سال 253 هجری قمری و در بغداد تشکیل شد.
مجالس سماع در ابتدا، محفلی شعرخوانی بود که دراویش با شنیدن اشعار عارفانه به وجد می‌آمدند و به رقص

و پایکوبی می‌پرداختند. اما به مرور برای ایجاد شور و حال بیشتر آلات موسیقی هم وارد مجالس سماع گردید.

پرکاربردترین آلات موسیقی در مجالس سماع دف و نی است که امروزه نیز در مراسم سالگرد درگذشت مولانا

در قونیه به اجرا در می‌آید.

مجلس سماع در قونیه

همه ساله در ماه دسامبر مصادف با آذرماه، جمعیت زیادی به قونیه می‌آیند تا در مراسم سالگرد مولانا که به

شب‌های عرس معروف است و در 17 دسامبر آغاز می‌شود و به مدت ده شب ادامه دارد، شرکت کنند. در

این مدت گروه‌های مختلفی از دروایش به قونیه می‌آیند و در نقاط مختلف مراسم رقص سماع را برگزار می‌کنند

خیلی از این گروه‌ها بدون اعلام رسمی قبلی مراسم شان را اجرا می‌کنند که در همان روز اطلاع‌رسانی می‌شود.

مراسم معمولا در شب و با روشن کردن شمع‌هایی آغاز می‌شود. سپس دروایش که معمولا لباس سفیدی بلندی

پوشیده اند دست‌ها را بر سینه می‌گذارند و به جمعیت ادای احترام می‌کنند. مراسم با نواختن سازهایی چون تنبور،

باغلاما، دف و نی شور و حال می‌گیرد و خواننده‌ها اشعاری از دیوان شمس را گاهی به صدای بلند و گاهی به صورت

زمزمه می‌خوانند. دروایش شروع به چرخش می‌کنند و دست‌ها را به سمت آسمان می‌گشایند و دایره وار می‌رقصند.

گاهی وجد و حال مراسم به قدری می‌شود که برخی تماشاگران هم به وجد می‌آیند و همراه با درویشان به ذکر خوانی

می‌پردازند. مراسم سماع پس از ساعتی نواختن و خواندن و رقص و دست‌افشانی به پایان می‌رسد در حالی که سرمستی

شور و حال عرفانی همچنان در بین ناظران و درویشان باقی مانده است.